Trudności transformacji energetycznej.
Konflikty i innowacje społeczne w miastach Czech, Francji i Polski
// Zpochybňované transformace energetiky.
Konflikty a sociální inovace ve velkých městech v České republice, Francii a Polsku
Projekt realizowany w ramach programu TANDEM we współpracy Francuskiego Narodowego Centrum Badań Naukowych (CNRS), Czeskiej Akademii Nauk (AV ČR) i Uniwersytetu Karola (UK) z siedzibą we Francuskim Centrum Badawczym Nauk Humanistycznych i Społecznych (CEFRES) w Pradze.
Projekt realizovaný v rámci programu TANDEM CNRS/AVČR, který realizují Akademie věd ČR, Univerzita Karlova a CEFRES/CNRS v rámci Platformy pro spolupráci a excelenci v humanitních a společenských vědách.
Kierownicy badań // Hlavní řešitelé: Martin Ďurďovič, Gilles Lepesant
Członek zespołu // Člen týmu: Krzysztof Tarkowski
= česky níže =
Inwazja Rosji na Ukrainę bezprecedensowo podważyła bezpieczeństwo energetyczne Unii Europejskiej. UE pozostała jednak niewzruszona w swoim zobowiązaniu osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r., zgodnie z Europejskim Zielonym Ładem (2019). Ten ambitny cel wymaga znacznego zwiększenia udziału niskoemisyjnych źródeł energii oraz zmian w dystrybucji i używaniu energii.
Ta złożona i szeroko zakrojona transformacja socjotechniczna napotyka jednak na szereg trudności. Do najważniejszych z nich należą opór ze strony pewnych ugrupowań politycznych oraz brak akceptacji społecznej. Rosnące ambicje związane z wdrażaniem odnawialnych źródeł energii i przyszłości energetyki jądrowej wywołały w krajach członkowskich gorączkowe dyskusje na temat roli i dopasowania odpowiednich rozwiązań technologicznych. Nie mniej ważne stały się także takie tematy jak zmiana przeznaczania gruntów, ubóstwo energetyczne czy ochroną bioróżnorodności.
Kontekst ten sprawił, że takie kategorie jak „innowacje społeczne”, „zaangażowanie publiczne” czy „sprawiedliwość energetyczna” stały się kluczem do zrozumienia i oddziaływania na społeczny wymiar związanych z nimi procesów. Zapewnienie, że brane pod uwagę są interesy wszystkich grup społecznych, a nieuniknione napięcia i konflikty zarządzane są skutecznie i demokratycznie, ma zasadnicze znaczenie dla powodzenia tej transformacji.
Nasz dwuletni projekt-inkubator ukierunkowany jest na te wyzwania i innowacje społeczne, które będą kształtować transformację energetyczną na obszarach miejskich w trzech państwach członkowskich: Czechach, Francji i Polsce. Celem, który sobie stawiamy, jest lepsze zrozumienie tych czynników, które utrudniają i opóźniają transformację w miastach, a także identyfikacja nowych wzorców zarządzania energią, które wyłaniają się z wdrażanych przez UE polityk i instrumentów.
Nasze badania opierają się na analizie porównawczej transformacji energetycznej trzech największych metropolii: Paryża, Pragi i Warszawy. Oprócz publikacji i organizacji wydarzeń naukowych, mających na celu pobudzenie dyskusji w środowisku ekspertów, planujemy wykorzystać wyniki naszych badań do złożenia wniosku grantowego, aby móc przenieść naszą aktywność naukową na poziom europejski.
======
Ruská invaze na Ukrajinu představuje bezprecedentní výzvu pro energetickou bezpečnost Evropské unie. Navzdory tomu EU sleduje závazek dosáhnout do roku 2050 klimatické neutrality, jak ho vytyčila Zelená dohoda pro Evropu (2019). Dosažení tohoto cíle předpokládá výrazné zvýšení podílu nízkouhlíkových zdrojů energie ve spojení s transformačními změnami v distribuci a spotřebě energie.
Tato komplexní sociotechnická změna čelí překážkám. Její realizaci ohrožuje odpor určitých politických frakcí a nedostatečné přijetí společností. Zvýšené ambice ohledně zavádění obnovitelných zdrojů a budoucnosti jaderné energetiky vyvolaly v jednotlivých zemích debaty o vhodnosti různých energetických technologií. Zájem zasluhují také problémy související s využíváním půdy, energetickou chudobou a ochranou biologické rozmanitosti.
Koncepty jako „sociálních inovace“, „zapojení veřejnosti“ a „energetická spravedlnost“ jsou důležité pro porozumění a ovlivnění sociální dimenze transformačního procesu, Předpokladem úspěchu je zohlednění zájmů všech zúčastněných stran a účinné usměrňování konfliktů respektující demokratické principy.
Náš dvouletý inkubační projekt studuje vynořující se sociální inovace, které budou formovat transformaci energetiky v městských oblastech ve třech členských státech: České republice, Francii a Polsku. Naším cílem je hlouběji porozumět faktorům, které brání transformaci, identifikovat vznikající vzorce energetického vládnutí a vyhodnotit dopad různých nástrojů EU v tomto procesu.
Náš výzkum využívá komparativní případové studie a zaměřuje se na energetickou transformaci ve městech Paříž, Praha a Varšava. Kromě publikací a realizace odborných seminářů, které podpoří odbornou debatu, budou poznatky využity při přípravě grantové žádosti o financování excelentního výzkumu s cílem posunout naše výzkumné aktivity na evropskou úroveň.